แนะนำการใช้โปรแกรม Zoom โดย ครูต้าร์ อธิวัฒน์ ใครวิชัย ครูแกนนำบัวหลวงก่อการครู
จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (COVID-19) ทำให้ทุกคนต้องปรับตัวและเรียนรู้การดำรงชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) มีการรณรงค์และขอความร่วมมือในการเว้นระยะห่างทางสังคมด้วยมาตรการ “หยุดเชื้อ เพื่อชาติ” และจากวิกฤตการณ์ดังกล่าว ทำให้การเตรียมความพร้อมในการเปิดเทอมใหม่ ประจำปีการศึกษา 2563 มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องปรับตัวตามสถานการณ์ และเตรียมการจัดการเรียนการสอนผ่านการใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ที่หลากหลายตามความถนัด เช่น Google Meet, Zoom หรือโปรแกรมอื่น ๆ อีกมากหมาย
แต่หนึ่งในแพลตฟอร์มออนไลน์ที่ได้รับความนิยม คือ โปรแกรม ZOOM ซึ่งการนำไปใช้เพื่อการเรียนการสอนนั้นมีทั้งข้อดีและข้อเสีย ซึ่งวันนี้เราจะมีการเปิดพื้นที่แนะนำการใช้โปรแกรมอย่างละเอียด (Step by Step) เพื่อช่วยให้คุณครูทำความเข้าใจและสามารถนำไปปรับใช้ได้ด้วยตนเองกับกิจกรรมที่ชื่อว่า “ง่าย ๆ แค่ใช้ ZOOM” แต่โปรแกรม ZOOM มีข้อจำกัดสำหรับ User ประเภททั่วไปที่ใช้งานฟรี คือ สามารถใช้ได้เพียง 40 นาทีต่อครั้ง หากต้องการใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานานเกินกว่าที่กำหนด User สามารถสมัครใช้บริการและซื้อแพ็คเกจประเภทพรีเมี่ยมได้จากหน้าเว็บไซต์ของโปรแกรม Zoom
และเทคนิคสำคัญในการใช้โปรแกรม ZOOM ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด แนะนำให้มีการกำหนดข้อตกลงร่วมกันระหว่างผู้ใช้งาน เช่น กรณีสร้างห้องเรียนผ่านโปรแกรม ZOOM คุณครูและนักเรียนควรมีข้อตกลงและแนวทางปฏิบัติร่วมกันก่อน เช่น การแสดงท่าทางเมื่อต้องการพูด การเปิดปิดไมค์ การเปิดกล้องตลอดการใช้งาน เป็นต้น
วิธีการสร้างห้องประชุมให้เป็นของคุณครูแต่ละท่านด้วยตัวเอง
ขั้นตอนที่ 1 : เมื่อเราเข้าโปรแกรม Zoom ที่โหลดไว้ เราจะพบกับหน้าแรก ซึ่งมีรูปสัญลักษณ์เครื่องมือประกอบด้วย
• New Meeting คือ การสร้างห้องประชุม/ห้องเรียน
• Join คือ การเข้าร่วมห้องที่ผู้อื่นสร้างห้องไว้แล้ว
• Schedule คือ การกำหนดนัดหมายสร้างห้องประชุมล่วงหน้า
ซึ่งผู้สร้างห้องประชุม (Host) สามารถส่ง ID Meeting หรือ URL ให้กับสมาชิก
ผู้เข้าร่วมประชุมล่วงหน้าได้
• Share screen คือการแชร์หน้าจอ
ขั้นตอนที่ 2 : กรณีที่ได้รับเชิญให้เข้าร่วมการประชุมในวันและเวลาตามที่กำหนด ผ่าน ID Meeting หรือ URL ผู้ร่วมประชุมสามารถกดปุ่ม Join ที่หน้าแรก หลังจากจากนั้นจะต้องกรอกรหัสผ่าน (Password) ที่ได้มาจากผู้เชิญประชุมได้ทันที
การเข้าร่วมประชุม (Join) สามารถเข้าร่วมประชุมได้ 2 ช่องทาง คือ
1. Join ผ่านหน้าโปรแกรมใส่ ID Meeting และ Password
2. Join ผ่าน URL ซึ่งสามารถเข้าร่วมประชุมได้เลยโดยไม่ต้องกรอก Password
โดยผู้สร้างห้องประชุม (Host) จะเป็นผู้กดปุ่มอนุญาตให้เข้าร่วมประชุม
ระหว่างการร่วมประชุมออนไลน์ทุกคนสามารถเขียน Whiteboard ได้ ดังนั้น ในการสร้างห้องประชุมหรือห้องเรียนออนไลน์ จึงจำเป็นต้องกำหนดข้อตกลงร่วมกันกับนักเรียนไว้ก่อน เช่น หากมีการเขียน Whiteboard เพื่อร่วมแสดงความคิดเห็นในประเด็นใดประเด็นหนึ่งแล้ว ขอให้ลบข้อความนั้น ๆ ออก เนื่องจากหากครูผู้สอนเลื่อนหน้าสไลด์ไปสอนในประเด็นถัดไป สิ่งที่มีการเขียนไว้จะเลื่อนตามไปด้วย การมีข้อตกลงร่วมกันจึงช่วยให้การใช้โปรแกรม ZOOM เกิดประโยชน์สูงสุด
ข้อมูลของห้องประชุมจะอยู่บริเวณมุมบนซ้าย (ด้านบน) ประกอบด้วย
– ID Meeting
– Host เจ้าของหรือผู้สร้างห้องประชุมหรือห้องเรียน
– Password
– Invitation URL ที่สามารถ Copy ให้กับผู้เข้าร่วมได้
– Participant ID
แถบเครื่องมือด้านล่าง ประกอบด้วย
– Mute คือ การเปิด/ปิดไมค์
– Start Video คือ การเปิด/ปิดกล้องวิดีโอ
– Manage Participants สามารถมองเห็นรายชื่อผู้เข้าร่วมทุกคน
– Chat สามารถพิมพ์ข้อความหารือ ตั้งคำถามระหว่างผู้เข้าร่วมประชุมได้ โดยข้อความที่พิมพ์จะปรากฏบริเวณด้านข้าง (ขวามือ)
– Share Screen สามารถแชร์สิ่งที่เราอยากให้ผู้เข้าร่วมเห็นได้
– Record สามารถบันทึกวิดีโอเพื่อดูย้อนหลังได้
– Breakout Rooms การจัดกลุ่มแยกห้องประชุม สามารถใช้ทำกิจกรรมได้
– Reactions การแสดงความรู้สึก ประกอบด้วย กดไลก์และปรบมือ
ขั้นตอนที่ 3 : Share Screen ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
ส่วนที่ 1 ด้านบนเป็นฟังก์ชัน Share Screen ในการใช้งานโปรแกรม Zoom
ส่วนที่ 2 ด้านล่าง คือ แหล่งข้อมูลที่จะใช้ในการประชุมหรือจัดการเรียนการสอน เช่น เนื้อหาบทเรียน, ข้อมูลประกอบการเรียนรู้ต่าง ๆ ขึ้นอยู่กับการเตรียมแผนการสอนของคุณครูแต่ละท่าน
Share Screen ในส่วนที่ 1 (ด้านบน) ประกอบด้วย 2 ฟังก์ชัน คือ
• Whiteboard เป็นการจำลองกระดานสำหรับเขียน โดยมีแถบเครื่องมืออยู่ด้านบน สามารถเขียนหรือวาดอะไรก็ได้ นักเรียนสามารถเขียนโต้ตอบกับคุณครูได้ แต่มีข้อจำกัด คือ ไม่สามารถนำบทเรียนขึ้นมาเชื่อมบนหน้า Whiteboard ได้
• iPhone/iPad ซึ่งใช้ได้เฉพาะผู้ใช้เครื่องมือบนระบบ iOS เท่านั้น หากเลือกใช้ฟังก์ชันนี้จะปรากฏหน้าต่างการใช้งาน ดังนี้
ข้อสังเกต คือ การจะ Share Screen ผ่านฟังก์ชัน iPhone/iPad นั้น อุปกรณ์ Notebook จะต้องเชื่อมต่อ Wi-Fi เดียวกัน หากเชื่อมคนละสัญญาณจะไม่สามารถเชื่อมข้อมูลเข้าหากันได้ และเหตุผลที่ต้องใช้ Smart Phone ร่วมกับ Notebook เนื่องจากเวลาที่เราใช้สอนร่วมกับนักเรียนเราแชร์หน้าจอโปรแกรมจะแสดงหน้าของผู้เข้าร่วมเพียง 6 คน หรือหากเราใช้เพียง Smart Phone อย่างเดียวก็จะไม่เห็นหน้าผู้เข้าร่วมจะเห็นเพียงหน้าที่เราแชร์ การใช้อุปกรณ์พร้อมกัน 2 อย่าง จะช่วยให้คุณครูสามารถจัดการสอนและสังเกตปฏิกิริยาของผู้เรียนหรือผู้ร่วมประชุมได้ด้วย
แอปพลิเคชันที่สามารถปรับใช้ร่วมกับโปรแกรม Zoom ได้ คือ Microsoft Word, PowerPoint และOneNote ซึ่งสามารถแชร์ข้อมูลระหว่างการจัดการเรียนการสอนได้ สำหรับในครั้งนี้คุณครูต้าร์ใช้โปรแกรม OneNote ซึ่งมีข้อดี คือ เมื่อมีการเขียนข้อความบน Whiteboard สามารถเลื่อนสไลด์ไปหน้าถัดไปได้ โดยสิ่งที่เราเขียนจะเลื่อนตามไปด้วย ดังนั้น OneNote เปรียบเสมือนการแชร์หน้ากระดานขึ้นมาใหม่อีกหน้ากระดานและสามารถอัปโหลดไฟล์การสอนต่าง ๆ เพิ่มได้อีกด้วย
ตัวอย่าง : การกำหนดข้อตกลงร่วมกัน
ข้อเสียของการใช้โปรแกรม Zoom
– ความปลอดภัยของข้อมูล ที่อาจเกิดโอกาสในการละเมิดสิทธิ์ของข้อมูลความเป็นส่วนตัวได้ เช่น ขณะที่มีการประชุมหรือจัดการเรียนการสอน หากผู้ร่วมประชุม Capture Picture จากหน้าจอไปเผยแพร่ภายนอกโดยไม่แจ้งให้เจ้าของข้อมูลรับทราบหรืออนุญาต ก็อาจละเมิดสิทธิ์ส่วนบุคคลได้
โดยส่วนตัวคุณครูตาร์มองว่าถ้าหากนำไปใช้ในการเรียนการสอน และหากเป็นข้อมูลแผนการสอนที่คุณครูออกแบบด้วยตัวเอง หรือเป็นการ Share Screen ที่เป็นเนื้อหาบทเรียนทั่วไป ยังไม่พบปัญหาเรื่องการละเมิดสิทธิ์แต่อย่างใด แต่ฝากให้คุณครูทุกท่านใช้งานด้วยความระมัดระวังและด้วยความถูกต้องจะดีที่สุด
อ่านบันทึกกระบวนการเพิ่มเติมได้ที่นี่
[pdfjs-viewer url=”https%3A%2F%2Fwww.leadershipforfuture.com%2Fwp-content%2Fuploads%2F2020%2F06%2FZoom.pdf” viewer_width=100% viewer_height=1360px fullscreen=true download=true print=true]
โครงการก่อการครู: ครูบันดาลใจ จุดไฟการเรียนรู้ โดยคณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ก่อการครู ร่วมกับ ธนาคารกรุงเทพ
