ในแต่ละวันของชีวิต เราอาจรับรู้ความต้องการภายในจิตใจ ผ่านสินค้าที่เลือกซื้อ ภาพยนตร์และละครที่เลือกชม กิจกรรมที่ทำในชีวิตประจำวัน การตัดสินใจเลือกทำสิ่งเหล่านี้อาจทำให้เราดูเหมือนเห็นและเข้าใจความรู้สึกนึกคิดที่เกิดขึ้นภายใน แต่แท้จริงแล้วเราอาจพลาดโอกาสสำคัญในการได้สัมผัสและค้นพบตัวตนภายใน พลาดโอกาสที่จะได้เรียนรู้ แก้ไข และพัฒนาตนเอง เพียงเพราะเราใช้ชีวิตรวดเร็วและวุ่นวายเกินไปกว่าจะสามารถมองเห็นสิ่งเหล่านั้นก็เป็นได้

การที่เราจะ รับรู้ถึงตัวตนอย่างจริงแท้ เราต้องรู้จักและเข้าอกเข้าใจในความรู้สึกนึกคิดและพฤติกรรมที่แสดงออกจากความคาดหวังภายใน โดยหากเราสามารถรับรู้ถึงตัวตนอย่างจริงแท้ได้ จะทำให้เราเข้าใจการมองโลกของตนเองมากยิ่งขึ้น สามารถตั้งคำถามกับการใช้ชีวิต และที่สำคัญคือการเห็นและเข้าใจการเดินทางอันยาวนานที่นำพาเรามาสู่ตัวเองในปัจจุบันจากทุกช่วงขณะของชีวิต

นอกจากนั้นการได้ใคร่ครวญเพื่อสร้างการตระหนักรับรู้ถึงตัวตนของตนเอง ยังทำให้เราสามารถก้าวไปสู่เป้าหมายได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ลดการเดินพลัดหลงจากเส้นทางสู่จุดหมาย อีกทั้งสิ่งสำคัญสุด คือ การที่หัวใจของเราจะได้เยียวยาบาดแผล ยอมรับในตัวตนของตัวเอง และรักตัวเราเองมากยิ่งขึ้น

ภายในตัวเราแต่ละคน มีตัวตนหลากหลายซับซ้อน ซึ่งทั้งหมดจะถูกแสดงออกมาผ่านการอนุญาตโดยจิตของเรา ผ่านพฤติกรรม คุณลักษณะนิสัย สายตาที่เรามองออกไปเบื้องหน้า การให้ค่าต่อสิ่งรอบตัว หลักการที่เราเชื่อ และสิ่งที่เราเป็น โดยเราสามารถเข้าใจ เข้าถึง และยอมรับในความเป็นเราได้ด้วยการสังเกตเฝ้าดูตัวเราเอง และการสังเกตเฝ้าดูโดยคนใกล้ชิดรอบตัว ซึ่งจะช่วยบ่งชี้ให้เราเห็นความจริงแท้อย่างตรงไปตรงมาจากแรงสะท้อนที่รับสัมผัสต่อกัน โดยหนึ่งในเครื่องมือที่ช่วยให้เราได้สังเกตตัวเองและผู้อื่นได้ง่ายขึ้นคือเครื่องมือผู้นำ 4 ทิศ

ผู้นำ 4 ทิศ : เรียนรู้ตัวตนภายในเพื่อการคลี่ขยายและเติบโต

ผู้นำ 4 ทิศ เป็นกระบวนการที่นำเอาศาสตร์ของชนเผ่าพื้นเมืองมาใช้ในการสังเกตุตัวตนผ่าน คุณลักษณะ อุปนิสัย มุมมอง และแรงขับเคลื่อนในการใช้ชีวิตที่แตกต่างกัน

ทิศเหนือ ‘กระทิง’ นักรบ ผู้พิทักษ์ ผู้ปกป้อง

• เป็นลักษณะของผู้นำที่รักความยุติธรรม รักพวกพ้อง
• เป็นกลุ่มคนที่เรียนรู้และให้คุณค่ากับฐานกาย ชอบลุย และตัดสินใจเร็ว
• มุ่งมั่น ทุ่มเท อุทิศตน มีเป้าหมายชัดเจนในการกระทำสิ่งต่าง ๆ
• ไม่ชอบการใช้อำนาจโดยไม่ชอบธรรม แต่บ่อยครั้งคนทิศนี้ก็เป็นผู้ใช้อำนาจในลักษณะนั้นเสียเอง

ทิศใต้ ‘หนู’ ผู้ผสานไมตรี

• เป็นกลุ่มคนที่เรียนรู้และให้คุณค่ากับฐานใจ ซึ่งเป็นมิติของอารมณ์ความรู้สึก
• เป็นคนเกื้อหนุน ดูแล ใส่ใจเรื่องความสัมพันธ์ และการใช้ชีวิตร่วม
• มีความยืดหยุ่น ประนีประนอม ยินยอมสูง เกรงอกเกรงใจ จนบางครั้งปฏิเสธไม่เป็น

ทิศตะวันออก ‘นกอินทรี’ ผู้สร้างสรรค์

• เป็นกลุ่มคนที่เรียนรู้และให้คุณค่ากับฐานคิด ชอบสร้างมุมมองที่เคลื่อนที่ไปข้างหน้า
• คิดการณ์ไกล มีวิสัยทัศน์ ชอบเสพข้อมูลแปลกใหม่และทันสมัย
• มีความสุขกับการจินตนาการ วางแผน ขายฝัน เจ้าโครงการ
• ไม่ชอบอยู่ในกรอบ เห็นความเป็นไปได้ใหม่

ทิศตะวันตก ‘หมี’ ผู้เตรียมการ

• เรียนรู้และให้คุณค่ากับฐานคิดแบบตรรกะ เป็นเหตุเป็นผล
• ใช้อดีตที่ผ่านมาเป็นบทเรียน จึงเป็นผู้ไวต่อการจัดการปัญหาและอุปสรรค
• เป็นคนละเอียดรอบคอบ ระมัดระวัง ต้องการความรู้สึกที่มั่นคงและปลอดภัย
• ชอบเสพข้อมูลแบบลงลึก และต้องการพื้นที่ส่วนตัวที่ชัดเจน

การเข้าไปสังเกตตัวตนภายในผ่านการจัดกลุ่มคุณลักษณะแบบง่ายและหลวม จะช่วยให้เราได้สังเกตความเป็นตัวเองจากการใช้ชีวิตและการทำงาน เพื่อให้เห็นถึงแรงขับเคลื่อนซึ่งส่งผลต่อคุณลักษณะที่จะช่วยให้เราเข้าใจและมองเห็น จุดแข็ง – จุดอ่อน ทั้งของตัวเราและผู้อื่นมากยิ่งขึ้น และสามารถนำไปใช้พัฒนาตัวตนภายในของตนเอง แต่กระนั้นองค์ความรู้นี้บ่อยครั้งก็เป็นเหมือนกับดักที่ขังตัวตนของเราไว้ในกรอบหรือแบบแผนเช่นกัน หากเรายึดติดกับตัวตนด้านใดด้านหนึ่ง ซึ่งแท้จริงแล้วในตัวเราหนึ่งคนอาจเป็นส่วนผสมของคุณลักษณะอันหลากหลายในสัดส่วนที่แตกต่างกันออกไป

ลองจินตนาการดูสิว่า หากเราสามารถมีความมุ่งมั่นแบบกระทิง มีความอ่อนโยนเข้าอกเข้าใจผู้อื่นแบบหนู มีวินัยและรอบคอบแบบหมี และหมั่นพาตัวเองไปสู่พื้นที่ใหม่ไม่ติดกับกรอบแบบอินทรี นี่ไม่ใช่คุณลักษณะของผู้นำในฝันหรอกหรือ?

เวทีบ่มเพาะภาวะการนำร่วมสำหรับพลเมืองรุ่นใหม่ (Collective Leadership for Young Active Citizen) วันที่ 16 – 18 มีนาคม 2561

อ้างอิงข้อมูลจาก: ธนัญธร เปรมใจชื่น. “ด้วยแรงกาย แรงใจ และสายตาที่เฝ้ามอง”, โครงการผู้นำแห่งอนาคต คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2560. (download link: https://goo.gl/K2kScE)

#โครงการผู้นำแห่งอนาคต #LSEd #สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ