Reading Time: 2 minutes

ตลาดวิชาเป็นโมดูล 2 ที่โครงการโรงเรียนปล่อยแสงออกแบบไว้ในหลักสูตร เพราะหลังจากครูได้ผ่านการเยียวยา ฟื้นฟูพลังใจและความเชื่อมั่นในตัวเองจากโมดูล 1 “ครูคือมนุษย์” และยังขยายความเป็นไปได้ของการเรียนการสอนผ่านโมดูล “ครูคือกระบวนกร” แล้ว ครูก็อาจต้องการเครื่องมือใหม่ๆ ที่มีประสิทธิภาพกว่าที่เคยรู้เคยใช้มาเดิมๆ เพื่อพลิกโฉมห้องเรียนตนเองให้เข้าสู่บรรยากาศแห่งการเรียนรู้

แต่ความท้าทายคือครูแต่ละคน โรงเรียนแต่ละแห่ง ก็อาจมีโจทย์ที่ต้องการเครื่องมือแตกต่างกันไป โครงการโรงเรียนปล่อยแสงจึงใช้แนวคิดออกแบบหลักสูตรการเสริมสร้างศักยภาพในลักษณะ “ตลาดวิชา” เปิดให้ครูมองเห็นเครื่องมือหลากหลายที่อาจจุดประกายความคิด และตัดสินใจเลือกเข้าเรียนวิชาต่างๆ ที่ตนเองสนใจได้อิสระ โดยแต่ละปี โครงการฯ จะรวบรวมองค์ความรู้และชุดทักษะวิชาใหม่ๆ ที่ไม่อยู่ในหลักสูตรพัฒนาครูตามปกติ มาไว้ใน “ตลาดวิชา” เพื่อตอบโจทย์ที่เหมาะสมกับความต้องการของโรงเรียนต่างๆ ในปีนั้น

สำหรับปี 2566 เรามีวิชาอะไรในตลาดวิชาบ้าง ลองมาดูและเลือกกันเล่นๆ ว่าอยากเข้าเรียนวิชาไหน  

วิชา “ทักษะการโค้ชเพื่อครู”

บางครั้งสิ่งสำคัญของการเรียนก็ไม่ใช่แค่การเข้าถึงเนื้อหาสาระหรือความรู้ ไม่ใช่การสื่อสารทางเดียวจากครูหน้าห้อง เพราะห้องเรียนที่มีบรรยากาศเสริมสร้างการเรียนรู้คือห้องเรียนที่ครูกับผู้เรียนพูดคุยสื่อสารถึงกันได้อย่างสนิทใจ

ภาระและความกังวลของเด็กคนหนึ่งอาจมากกว่าการทำหน้าที่นักเรียน ความสัมพันธ์กับเพื่อน ครอบครัว อุปสรรคในชีวิตที่เขาเผชิญอยู่ ล้วนมีผลต่อความพร้อมในการเรียนรู้ 

วิชาทักษะการโค้ชเพื่อครูจึงชวนครูมาละวางบทบาทอาจารย์ผู้สอนสั่ง แล้วมาลองฟังผู้เรียนอย่างไม่ตัดสิน ที่สำคัญคือการรู้จักฟังความรู้สึก รู้จักจับประเด็น และสะท้อนคำถามปลายเปิดที่ทรงพลัง เพื่อให้ผู้เรียนตกผลึกความคิดและตัดสินใจด้วยตัวเอง 

ครูจะได้เรียนรู้เครื่องมือการฟังและการตั้งคำถามแบบโค้ช เช่น การฟัง 3 ระดับ ฟังตนเอง – ฟังผู้อื่น – ฟังสรรพสิ่งทั้งมวล ทำความเข้าใจความแตกต่างระหว่างการให้คำปรึกษาเพื่อแก้ปัญหา กับการให้คำปรึกษาเพื่อดูแลใจ ให้คู่สนทนาก้าวข้ามอุปสรรคในชีวิตของตนเอง

วิชานี้ไม่ต้องใช้อุปกรณ์พิเศษหรือเทคโนโลยีใดๆ ใช้ใจล้วนๆ 

วิชา “ครูกล้าแสดง”

ห้องเรียนนี้ชวนครูหัดใช้ร่างกายตนเองสื่อสารความรู้อย่างเพลิดเพลินและสนุกสนาน ผ่านหลักการของนักแสดง ทั้งการเป็นนักเล่าเรื่อง การใช้ภาษากายและท่าทางการเคลื่อนไหว ฝึกการสอดแทรกอารมณ์ขัน เพื่อสร้างห้องเรียนที่มีชีวิตชีวา

ครูจะได้ฝึกฝนทักษะการจดจำอารมณ์ การเข้าบทบาท การออกเสียง การเล่านิทาน การร้องเพลง การอ่านบทละคร การคิดสด พูดสด ด้นสดในสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงทำความรู้จักหน้าที่ของการแสดง 7 ประการ ได้แก่ สร้างความบันเทิง สร้างสรรค์ความงดงาม รักษาหรือเปลี่ยนแปลงตัวตน สร้างสรรค์สังคม รักษาเยียวยาบำบัด สอนหรือจูงใจ และท้ายสุดคือจัดการกับความเชื่อและการถูกครอบงำ 

ปลดปล่อยร่างกายให้เป็นอิสระ ลืมความถูกผิดหรือสายตาตัดสิน แล้วมาสนุกด้วยกัน

ศาสตร์และศิลป์แห่งการเรียนรู้

การบูรณาการนั้นต้องอาศัยทั้งศาสตร์และศิลป์ ห้องเรียนนี้จึงชวนครูมาทำความเข้าใจร่วมกันเกี่ยวกับโลกแห่งการเรียนรู้ภายใต้มุมมองของศาสตร์หลากหลายแขนง 

สำรวจลึกลงไปในแนวคิดต่างๆ เกี่ยวกับนิเวศการเรียนรู้ ร่วมกันแลกเปลี่ยนมุมมอง ร่วมทดลอง และร่วมออกแบบแนวทางการเปลี่ยนแปลงชั้นเรียน

ครูจะได้รู้จัก multidisciplinary และการทำงานร่วมกันของแต่ละศาสตร์ เห็นแง่มุมที่แตกต่างของหลากวิชาและความถนัด เพื่อมองการเรียนรู้ในชั้นเรียนใหม่ด้วยสายตาแบบสหวิทยาการ

วิชา “การเงินส่วนบุคคล รู้ก่อน ทำก่อน รวยกว่า”

ความท้าทายของอาชีพครูไม่ได้มีแค่การสอนในโรงเรียน ครูยังมีครอบครัว มีชีวิตส่วนตัวที่ต้องการความมั่นคง ข่าวครูจำนวนไม่น้อยติดหนี้สินหรือต้องประกอบอาชีพเสริมจนส่งผลกระทบต่อการสอน กลายเป็นโจทย์สำคัญที่ครูหลายคนต้องการตัวช่วย

ห้องเรียนการเงินส่วนบุคคลฯ จะพาครูมาเรียนรู้วิธีการคำนวณและวางแผนการจัดการบริหารการเงินของตัวเอง โดยการคิดบนฐานค่าใช้จ่าย หนี้ และค้นหาวิธีการเก็บออมที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล  รวมทั้งเรียนรู้การใช้เครื่องมือหลากหลาย ทั้งการตรวจสุขภาพทางการเงิน และการประเมินสภาพคล่อง ผ่านการจัดทำงบประมาณที่เรียกว่า Financial Budgeting

ความเข้าใจและความตระหนักรู้ด้านความมั่นคงทางการเงิน จะช่วยให้ครูสามารถบริหารจัดการเงินได้พอเพียงกับการเลี้ยงดูชีวิตจนถึงช่วงเกษียณอายุ 

ชีวิตจริงไม่ว่าใครก็หนีพ้นเรื่องวุ่นๆ ของเงิน ขอเพียงอย่าให้เงินกลายเป็นนายเรา และเมื่อครูทำได้ ก็สามารถส่งต่อความรู้ที่จำเป็นเรื่องคุณค่าของเงินและการบริหารจัดการเงินให้แก่นักเรียนได้ด้วย

วิชา “การออกแบบห้องเรียนสร้างสรรค์”

จะเปลี่ยนห้องเรียนเดิมๆ อย่างไรดี ให้เป็นห้องเรียนที่สนุก มีความคิดสร้างสรรค์ คำถามที่ดูเหมือนง่าย มีคำตอบหลากหลายจนอาจงุนงงสับสน และหากไม่เข้าใจหลักการพื้นฐานก็อาจไปไม่ถึงผลลัพธ์ที่ตั้งใจ

ห้องเรียนว่าด้วยการออกแบบการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมและเป็นองค์รวมด้วยปัญญาสามฐาน ให้ครูฝึกฝนเทคนิคการเป็นผู้นำการเรียนรู้ ผ่านหลัก 3 ก. “เกม กิจกรรม และกระบวนการ” เข้าใจแนวทางการออกแบบห้องเรียนอย่างสร้างสรรค์ และนำไปปรับใช้ในห้องเรียนได้ด้วยตนเอง

เริ่มต้นจากทำความเข้าใจตั้งแต่พื้นฐานของทฤษฎีการเรียนรู้ ผ่านประสบการณ์ Experiential Learning การออกแบบการเรียนรู้ที่เน้นการมีส่วนร่วมของผู้เรียน Active Learner การออกแบบเกมเพื่อการเรียนรู้ ตลอดจนฝึกฝนปฏิบัติการสอนอย่างสร้างสรรค์ (Micro Teaching)

เมื่อครูเข้าใจหลักการถูกต้อง ก็สามารถนำไปพลิกแพลงได้ดั่งใจ

วิชา “ห้องเรียนแห่งรัก” 

ทำไมห้องเรียนนี้กลายเป็นห้องที่เด็กไม่อยากเข้า ทำไมห้องเรียนนี้กลายเป็นที่เด็กมานั่งฆ่าเวลาให้จบคาบ เราจะเปลี่ยนห้องเรียนให้เป็นพื้นที่ของความสุขได้อย่างไร 

วิชานี้เปิดให้ครูมาเรียนรู้เครื่องมือ “สุนทรียสนทนา” เพื่อใช้สร้างความมีชีวิตชีวาของห้องเรียน เข้าใจพื้นฐานการสร้างพื้นที่ปลอดภัยในห้องเรียน ให้ครูได้ลองนำวงสนทนาและสะท้อนบทเรียนที่ได้รับ ทั้งต่อตนเองและในภาพรวม 

เมื่อครูฝึกฝนตนเองให้ไม่ด่วนสรุปตัดสินคุณค่าใดๆ ในการสนทนา อนุญาตให้เสียงจริงแท้ของเด็กได้เผยออก ทำให้ห้องเรียนเป็นพื้นที่ปลอดภัยที่ผู้เรียนกับผู้สอนได้มีสัมพันธภาพที่ดีต่อการเรียนรู้ร่วมกัน   

คุณภาพใหม่ในการเรียนรู้ของผู้เรียนจะเปิดออกเมื่อครูรับฟังอย่างแท้จริง

ตลาดวิชาที่ไม่สิ้นสุด

โครงการโรงเรียนปล่อยแสงเชื่อว่าการจะเปลี่ยนแปลงการศึกษานั้นต้องเปลี่ยนที่นิเวศการเรียนรู้ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงเล็กๆ ของคุณครูทุกท่านคือหัวใจสำคัญ ก่อนจะเปลี่ยนแปลงนิเวศของผู้เรียน เราจึงอยากชวนคุณครูมาเปลี่ยนแปลงนิเวศภายในตนเองก่อน มาเติมเครื่องมือส่วนตัว มาเสริมฐานคิด และมองเห็นว่ารูปแบบวิธีการสอนที่ตนเองมีอยู่นั้นสามารถส่งผลกับผู้คนและนิเวศรอบตัวได้อย่างไร

โลกขับเคลื่อนไปข้างหน้าอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน มีองค์ความรู้และนวัตกรรมใหม่ๆ เกิดขึ้นตลอดเวลา เป็นความท้าทายของระบบการศึกษาที่ต้องพัฒนาทั้งหลักสูตร ครูผู้สอน และผู้เรียนให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น

วิชาต่างๆ เหล่านี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งที่โครงการโรงเรียนปล่อยแสงหยิบยกมานำเสนอ ยังมีนวัตกรรม เครื่องมือ และรูปแบบการสอนอีกมากมายที่สามารถเรียนรู้และนำมาปรับใช้เพื่อตอบโจทย์ของแต่ละคน

สิ่งสำคัญคือความมุ่งมั่นและสนุกกับการพัฒนาตนเองให้ก้าวข้ามกรอบความคิดหรือขีดจำกัดเดิมๆ  

กลับมารับบทนักเรียน เพิ่มพูนความรู้ใหม่ๆ เพื่อสร้างคุณค่าและความหมายใหม่ให้กับห้องเรียนและชีวิตของครูเอง